Bật mí tác dụng bất ngờ từ cây hương thảo

Hương thảo là loại cây có mùi thơm dễ chịu, thường được dùng làm gia vị trong ẩm thực. Tuy nhiên, ít ai biết rằng ngoài vai trò này, thảo dược còn sở hữu nhiều công dụng hỗ trợ sức khỏe và cải thiện một số bệnh lý. Khi được sử dụng đúng cách, loại thảo mộc này có thể mang đến nhiều lợi ích bất ngờ. Vậy hương thảo thực sự đem lại những tác dụng gì trong đời sống hàng ngày?

Tổng quan chung về cây hương thảo

Hương thảo (tên khoa học Rosmarinus officinalis), thuộc họ Hoa môi, là một loại thảo mộc quen thuộc được sử dụng nhiều trong ẩm thực và y học. Tùy theo từng vùng miền, cây còn được gọi bằng nhiều tên khác như cây dương chổi hay cây mê điệt. Tên gọi “hương thảo” có nghĩa là “sương của biển”, bắt nguồn từ nguồn gốc của loài cây này tại vùng ven biển Địa Trung Hải.

Hương thảo là cây bụi nhỏ, cao trung bình từ 1–2m. Lá cây hẹp, màu xanh đậm, mọc dày và tỏa ra hương thơm đặc trưng, dễ chịu. Dù có nguồn gốc từ Địa Trung Hải, ngày nay cây này đã được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia có khí hậu khô ráo, mát mẻ. Tại Việt Nam, loại cây này phát triển tốt ở miền Trung và miền Nam; còn ở miền Bắc, cây vẫn sinh trưởng được nhưng khó đạt năng suất cao do mùa đông lạnh.

Cây có thể được nhân giống từ hạt hoặc giâm cành. Tùy theo quy mô canh tác, người trồng có thể thu hoạch bằng cách cắt ngọn, sấy khô để lấy lá hoặc cắt tỉa dần để sử dụng trong gia đình. Chính đặc điểm dễ trồng, dễ chăm sóc cùng nhiều công dụng đã khiến hương thảo ngày càng trở thành loại cây được ưa chuộng trong cả đời sống và y học.

Tác dụng của cây hương thảo

Cải thiện chức năng não

Ngay từ thời Hy Lạp và La Mã cổ đại, hương thảo đã được tin dùng để tăng cường trí nhớ. Ngày nay, các nghiên cứu khoa học cũng chứng minh điều này: hít tinh dầu có thể làm chậm quá trình phân hủy acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp duy trì sự tập trung, tư duy và trí nhớ.

– Trong một thí nghiệm, khi 20 thanh niên trả lời các câu hỏi toán học trong phòng có khuếch tán tinh dầu hương thảo, tốc độ và độ chính xác của họ tăng tỷ lệ thuận với thời gian tiếp xúc.

– Một nghiên cứu khác cũng cho thấy việc hít tinh dầu giúp cải thiện chức năng não ở người cao tuổi bị suy giảm trí nhớ, thậm chí cả bệnh nhân Alzheimer.

Tăng cường mọc tóc

Rụng tóc là một tình trạng phổ biến. Dầu hương thảo được chứng minh có khả năng hạn chế rụng tóc nhờ cơ chế ngăn testosterone tấn công nang tóc.

– Sau 6 tháng sử dụng dầu hương thảo pha loãng thoa da đầu 2 lần/ngày, mật độ tóc tăng lên tương đương với những người dùng minoxidil (Rogaine), một loại thuốc phổ biến kích thích mọc tóc. Người dùng tinh dầu hương thảo còn ít gặp tình trạng ngứa da đầu hơn so với nhóm dùng minoxidil.

– Những người rụng tóc bôi hỗn hợp tinh dầu hương thảo hàng ngày trong 7 tháng, 44% người tham gia cải thiện rõ rệt, trong khi nhóm đối chứng (chỉ dùng dầu jojoba và dầu bưởi) chỉ đạt 15%.

Giảm đau

Trong y học dân gian, hương thảo thường được dùng như một loại thảo dược giảm đau nhẹ.

– Một nghiên cứu kéo dài 2 tuần trên những bệnh nhân phục hồi sau đột quỵ bị đau vai cho thấy: khi kết hợp tinh dầu hương thảo và bấm huyệt 20 phút/lần, 2 lần/ngày, mức độ đau giảm tới 30%. Trong khi đó, nhóm chỉ bấm huyệt giảm đau 15%.

– Thí nghiệm trên động vật cũng chứng minh dầu hương thảo có hiệu quả giảm đau tương đương, thậm chí nhỉnh hơn acetaminophen một trong những loại thuốc giảm đau không kê đơn rất phổ biến.

Giảm căng thẳng

Tinh dầu hương thảo còn được biết đến với khả năng làm dịu tinh thần và giảm áp lực tâm lý. Các sinh viên điều dưỡng hít tinh dầu bằng ống hít trước và trong kỳ thi, nhịp tim của họ giảm khoảng 9%, trong khi nhóm không sử dụng thì không có thay đổi đáng kể. 

Ngoài ra, ở 22 thanh niên khi ngửi tinh dầu hương thảo trong 5 phút, nồng độ hormone căng thẳng cortisol trong nước bọt giảm 23%. Đây là tín hiệu tích cực, bởi mức cortisol cao có thể gây mất ngủ, suy giảm miễn dịch và rối loạn tâm trạng.

Tăng lưu lượng máu

Lưu thông máu kém thường gây ra cảm giác tay chân lạnh ngay cả trong môi trường ấm áp. Dầu hương thảo có khả năng hỗ trợ cải thiện tình trạng này nhờ tác dụng giãn mạch. Khi xoa bóp bằng dầu hương thảo, ngón tay được làm ấm nhanh hơn so với sử dụng dầu trung tính. Điều này chứng minh tinh dầu loại cây này giúp mở rộng mạch máu, tăng lượng máu lưu thông đến ngón tay, ngón chân, từ đó cải thiện tình trạng lạnh buốt tay chân.

Giảm viêm khớp

Hương thảo cũng có tác dụng chống viêm tự nhiên, nhờ khả năng ngăn cản sự di chuyển của các tế bào bạch cầu tới vùng mô tổn thương, nơi thường giải phóng ra các hóa chất gây viêm. Khi được massage đầu gối bằng dầu hương thảo 15 phút, 3 lần mỗi tuần, sau 2 tuần cơn đau giảm tới 50%. Trong khi đó, nhóm không dùng dầu chỉ giảm được khoảng 12%.

Tác dụng khác

Hỗ trợ chống ung thư

Tinh dầu hương thảo chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ, giúp ngăn chặn sự phát triển bất thường của tế bào. Các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy chiết xuất từ hương thảo có khả năng cản trở sự nhân lên của các tế bào ung thư, mở ra triển vọng áp dụng vào các nghiên cứu y khoa.

Hỗ trợ quá trình tiêu hóa và duy trì sức khỏe gan

Nghiên cứu trên động vật chỉ ra rằng dầu hương thảo có thể kích thích tiết mật, một yếu tố quan trọng trong quá trình tiêu hóa chất béo. Đồng thời, nó còn giúp kích hoạt các cơ chế bảo vệ chống oxy hóa, từ đó giảm gánh nặng cho gan và bảo vệ chức năng gan hiệu quả hơn.

Ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm

Tinh dầu hương thảo có đặc tính kháng khuẩn tự nhiên, giúp ức chế sự phát triển của một số chủng vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm. Đây là lý do loại cây này thường được ứng dụng trong bảo quản thực phẩm hoặc làm thành phần trong các sản phẩm kháng khuẩn.

Làm giảm các phản ứng phụ khi sử dụng kháng sinh

Một số nghiên cứu cho thấy tinh dầu hương thảo có thể tăng cường hiệu quả của kháng sinh, từ đó cho phép sử dụng liều lượng thấp hơn. Điều này đồng nghĩa với việc giảm nguy cơ gặp phải tác dụng phụ do thuốc gây ra.

Làm suy giảm nguy cơ kháng thuốc kháng sinh

Ngoài ra, tinh dầu hương thảo còn có khả năng làm suy yếu thành tế bào vi khuẩn, giúp các loại kháng sinh dễ dàng tiêu diệt chúng hơn. Nhờ vậy, hương thảo được xem là một trong những giải pháp tiềm năng trong việc hạn chế tình trạng vi khuẩn kháng thuốc.

>> Xem thêm: Hương thảo có tác dụng gì trong giảm viêm khớp lưng?

Một số phương thuốc dân gian với cây hương thảo

Sau đây là những bài thuốc hay từ lá cây hương thảo mà bạn có thể tham khảo:

Ngâm rượu hương thảo

– Tác dụng: Giúp thư giãn thần kinh, kích thích tiêu hóa và tăng cường sức khỏe.

– Cách làm: Dùng 200g lá hương thảo khô ngâm với 1 lít rượu 40 độ trở lên trong chai thủy tinh. Khi uống, lấy 2ml rượu pha với nước ấm, dùng 2 lần/ngày.

Hãm thuốc điều trị một số bệnh

– Tác dụng: Giúp giảm nhức đầu, hạ huyết áp, lợi tiểu, hạn chế rụng tóc, rửa mắt viêm giác mạc và rửa vết thương nhiễm trùng.

– Cách làm: Dùng 2–3g lá khô hãm với 1 cốc nước sôi, uống như trà, 4–5 lần/ngày. Nếu dùng lá tươi, lấy khoảng 30g hãm với 500ml nước, chia đều uống trong ngày.

Nước súc miệng

– Tác dụng: Giúp kháng viêm, làm lành nhanh các vết loét trong miệng.

– Cách làm: Sắc lá hương thảo với nước, dùng làm nước súc miệng 1–2 lần/ngày.

Điều trị mụn nhọt

– Tác dụng: Giúp giảm sưng, viêm và đau nhức do mụn nhọt.

– Cách làm: Lấy 50g lá hương thảo tươi giã nát, đắp trực tiếp lên vùng mụn 10–15 phút, thực hiện 2 lần/ngày (sáng và tối).

Điều trị kinh nguyệt không đều và giảm đau bụng kinh

– Tác dụng: Giúp cân bằng chu kỳ kinh nguyệt và hạn chế những cơn co thắt, đau bụng kinh.

– Cách làm: Chuẩn bị: 20g hương thảo, ngải cứu, ích mẫu, củ gấu, cỏ nhọ nồi (tất cả sấy khô, tán nhỏ). Trộn hỗn hợp với mật ong rồi vo thành viên. Uống 1 viên/ngày trước khi ngủ, duy trì trong 15–20 ngày trước kỳ kinh.

Tác hại khi sử dụng cây hương thảo

Dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng nếu dùng sai cách hoặc quá liều, hương thảo có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm, cụ thể như:

– Buồn nôn, đau đầu: Thường gặp khi dùng lượng tinh dầu hoặc dược liệu quá mức.

– Co giật, co thắt: Do các hoạt chất trong hương thảo ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh.

– Mất ý thức, hôn mê: Trong trường hợp sử dụng liều quá cao, đặc biệt khi dùng tinh dầu nguyên chất.

– Phù phổi: Gây tích tụ dịch trong phổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hô hấp.

Có thể thấy, cây hương thảo mang đến nhiều lợi ích bất ngờ, từ chăm sóc thể chất đến hỗ trợ tinh thần. Tuy nhiên, để tránh những tác dụng phụ không mong muốn, bạn nên tham khảo thêm ý kiến chuyên gia khi sử dụng cho mục đích chữa bệnh. Hatoco hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị tuyệt vời của loại cây này, từ đó có thêm lựa chọn tự nhiên để chăm sóc sức khỏe mỗi ngày.